CENGİZ ALDEMİR/ İZ GAZETE- Çay yetişmesi için iklim ve toprak özelliklerine sahip Doğu Karadeniz Bölgesinde, 182 bin ailenin, 787 bin dekar alanda çay üretim ile geçimini sağladığını belirten TBMM Çevre Komisyonu Üyesi ve HDP İzmir Milletvekili Murat Çepni, çay üreticilerinin; gübre fiyatlarından, mazota, elektrikten, çaylıkların bakımına, temizlenmesine, tarımsal ilaçların kullanımından, çay toplama bedeline kadar bir çok tarımsal girdi fiyatlarında fahiş artışlar yaşandığını, işçilik maIiyeti dikkate alınmadan belirlenen düşük taban fiyatı ve kota-kontenjan gibi baskıcı alım politikaları nedeniyle büyük mağduriyetler yaşadığını söyledi.

RTE Üniversitesi Çay İhtisaslaşma Koordinatörlüğü’nün, Çay Yetiştiriciliğinde Gübreleme adlı yayınındaki verileri ve rakamları aktaran HDP’li Çepni, ” Çay bahçelerinde en çok 25-5-10 (N P K) kompoze gübre kullanılmaktadır. Dekara 70 kilogram gübre verilmesi önerilmektedir. Ayrıca çay topraklarının ihtiyacına göre dekar başına 3-4 ton (3-4 yılda bir) çiftlik gübresi verilebilmektedir. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, 14 Şubat 2022 tarihinden itibaren üre gübresinin 9 bin 200 TL, 20.20.0 gübresinin 6 bin 100 TL, çay gübresinin de 7 bin 500 TL’den satılacağını bildirmiştir. Düşük verimli arazilerdeki çay bahçelerinde uygun bakım ve besleme yapılması hem çay verimini hem de kalitesini arttıracaktır. Çayda iyi verim alınabilmesi için yıllık sıcaklık ortalamasının 14 santigrat derecenin altına düşmemesi, toplam yıllık yağışın, 2000 mm’den az olmaması ve aylara göre dağılımının düzenli olması, bağıl nem oranının ise en az %70 olması gerekmektedir” bilgisini paylaştı.

ÇAY ÜRETİMİNDE DERİNLEŞEN SORUNLAR

Girdi fiyatlarındaki artışın yanı sıra, ekolojik yıkımlar, iklim hızı ve verimsizleşen yaşlı çay bahçelerinin sökülerek yeni çay bahçelerinin tesis edilememesi gibi derinleşen sorunlara dikkat çeken Ekolojist Çepni, “Çay tarımını geliştirmek, çay kalitesini ıslah etmek, iç ve dış pazar isteklerini karşılamak üzere kuru çay üretmek, ithal etmek ve ihraç etmek, verimlilik esasına dayalı işleme politikasıyla sermaye birikimine yardım ederek yatırım kaynağı sağlamak amacıyla kurulan Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün (ÇAYKUR), 46 Yaş Çay İşleme Fabrikası, 1 Çay Paketleme Fabrikası, 1 Pazarlama ve Üretim Bölge Müdürlüğü, 8 Pazarlama Bölge Müdürlüğü, Anatamir Fabrikası, Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bulunmaktadır” dedi.

ÇAYKUR’DA AMACINA AYKIRI İŞLEYİŞLER VAR

Bölgede üretilen yaş çay ürününün yaklaşık %50-55’inin ÇAYKUR tarafından satın alındığını, 9.095 ton/gün yaş çay işleme kapasitesi bulunmasına karşın 1984 yılında 3092 sayılı “Çay Kanunu” ile çay işletmeciliğinin özel sektörün yaş çayı üreticilerden satın alabilmelerinin önünün açıldığını anımsatan Çepni, ÇAYKUR’un uyguladığı kota ve kontenjan nedeniyle çay üreticilerinin, belirlenen taban fiyatın çok altında, özel şirketlere satmak zorunda kaldığını söyledi. 2020 yılında çay sektöründeki toplam alımın %53,4’ü olan 752 bin ton ile ÇAYKUR tarafından, %46,6’sının 655 bin ton ile özel sektör tarafından gerçekleştirildiğini kaydeden Çepni, kuruluş amaçlarına aykırı işleyişleri olan ÇAYKUR’un Türkiye Varlık Fonu’na devredildiğini söyledi.

DESTEK YETERSİZ ÜRETİCİ MAĞDUR

ÇAYKUR’un 2019 yılında 635.092.521,33 TL, 2020 yılında 547.247.289,94 TL ve 2021 yılında ise 503. 840.000 TL zarar etmesiyle tartışılan bir kurum haline geldiğini belirten HDP’li Çepni, “Devletin üreticiye vereceği destekler de 5488 sayılı Tarım Kanununda belirlenmiştir. 2020 yılında çay üreticilerine fark ödemesi olarak 13 krş/kg, toprak analizi desteği 50 da ve üzeri araziler için 40 TL/da, 4 TL/da olan gübre desteği 8 TL/da olmuş ve mazot desteğinde ise 7 TL/da ödeme yapılmıştır. Yasalarla düzenlenmesine karşın girdilerde fahiş fiyat artışları dikkate alındığında destekler yetersiz kalmakta ve üreticinin mağduriyetini giderememektedir” eleştirisinde bulundu.

ÇAY ÜRETİCİSİNİN  TALEPLERİ

Erdoğan’ın, 2021 yılı yaş çay alım fiyatının kilogamda 3,87 TL olduğunu, bu yıl yaş çay alımlarında uygulanacak taban fiyatın yüzde 73’ün üzerinde bir artışla 6,70 TL’den, kilogramda 13 kuruş olan destekleme fiyatının yüzde 130 üzerinde artışla 30 kuruşa çıkarttıkları açıklamasını anımsatan Çepni, çay üreticilerinin taleplerini dile getirerek, “Gübre, elektrik, akaryakıtta ki yüzde 150’ye varan artışlar dikkate alınarak çay taban fiyatının en az 9 TL olmasını, ÇAYKUR tarafından uygulanan kota ve kontenjanın kaldırılmasını, özel sektörün taban fiyatın altında yaş çay alımının yasaklanmasını, gübre fiyatlarının düşürülmesini, gübrede KDV’nin sıfırlanmasını, Devletin üreticiye gübre desteği vermesini, destekleme fiyatının son yedi yılın enflasyon oranı dikkate alınarak en az I TL olacak şekilde arttırılmasını talep etmektedir” diye konuştu.

ÇAYKUR HER YÖNÜYLE ARAŞTIRILSIN

Anayasada, üreticilere, işletme araç, gereçlerin ve diğer girdilerin sağlanmasını kolaylaştırmayı, bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerIendirilmesi, gerçek değerlerinin üreticinin eline geçmesi için gereken tedbirleri almasının devletin sorumluluğu olarak tanımlandığını söyleyen Çepni, çay üreticilerinin sorunlarının belirlenmesi, insanca yaşam koşullarını sağlayacak taban fiyatın ve desteklemenin verilmesinin sağlanması, çay konusunda etkin politikaların üretilmesi, ÇAYKUR’un zarar ettirilme nedenlerinin ortaya çıkması için meclis araştırması açılmasını istedi.

Kaynak: www.izgazete.net